Autofagie en mTOR spelen allebei een grote rol bij ziekten en veroudering door middel van het opschonen van cellen en het aanwakkeren van celdeling. En dus ook bij multiple sclerose (MS). En aangezien ik zelf de diagnose MS heb, leek het mij een goed idee om mij te verdiepen in mTOR, autofagie en vooral in de wisselwerking van deze twee fenomenen.
Autofagie is het principe waarbij cellen hun eigen defecte onderdelen opschonen en deze gebruiken voor energie en nieuwe bouwmaterialen. Er zijn verschillende mechanismen die autofagie opwekken. Een daarvan is het gebrek aan glucose en aminozuren, zodat cellen op zoek moeten gaan naar andere manieren van energie voorziening, zoals het ‘opeten’ van aanwezige defecte materialen.
mTOR is een enzym die bijdraagt aan celdeling, celgroei en het voortbestaan van cellen. In je lijf zitten verschillende soorten enzymen. In je dunne darm bevinden zich vooral enzymen die etensmiddelen afbreken zodat deze opgenomen kunnen worden in je lichaam. Maar in andere delen van je lijf zitten ook enzymen die andere stofjes af kunnen breken of juist op kunnen bouwen. Het enzym mTOR gaat een chemische reactie aan met andere moleculen binnen een cel, wat zorgt voor de groei van de cel, celdeling of het voortbestaan van een cel.
Maar mTOR doet dit pas als dit signalen van buitenaf krijgt. Dit kunnen glucose, aminozuren of zuurstof zijn die de cel binnenkomen, of moleculen die onder de noemer groeifactoren vallen.
Wanneer mTOR actief is, wordt in principe autofagie verhinderd. Maar een gebrek aan glucose, aminozuren en zuurstof remt mTOR af, waardoor juist autofagie mogelijk wordt gemaakt.
Dit betekent dus dat wanneer er autofagie plaatsvindt, er geen sprake kan zijn van celdeling of celontwikkeling. Autofagie is een gunstig verschijnsel, want dit zorgt ervoor dat cellen gezond blijven. En gezonde cellen leveren uiteindelijk een betere celdeling, als de cellen hier de kans voor krijgen. Maar wanneer mTOR continu afgeremd wordt, door bijvoorbeeld een lange tijd te vasten of door de medicinale stofjes als rapamycine of metformin, krijgen cellen überhaupt niet de mogelijkheid om zich op te delen.
Uit meerdere onderzoeken blijkt echter, dat het afremmen van mTOR de levensduur verlengt van verschillende organismen. Ook leidde autofagie bij muizen met Alzheimer of de ziekte van Huntington tot de vermindering van verkeerd gevouwen eiwitten en zelfs een vermindering van ziekteverschijnselen.
Wat ik hieruit opmaak is dat het belangrijk is om een gezonde balans tussen mTOR en autofagie te creëren om van beide fenomenen de vruchten te plukken. Volgens mij is dit heel makkelijk voor elkaar te krijgen door na het avondeten geen calorieën meer in te nemen (door dus niks meer te snacken en caloriearme drankjes als water en thee te nemen) en ’s ochtends pas je eerste calorieën in te nemen tijdens je ontbijt. Je lichaam krijgt dan ’s nachts geen voedingsmiddelen binnen die mTOR kunnen activeren, waardoor autofagie op kan treden. En overdag komen er dan genoeg glucose en aminozuren de cel binnen om mTOR te activeren. Op deze manier heb je een gunstige combinatie van zowel celopschoning als celdeling. Ik probeer dit zelf al zoveel mogelijk toe te passen. En ondanks dat ik zwanger ben, lijkt de baby in mijn buik nog steeds goed te groeien.
Maar er is nog een belangrijk element in deze wisselwerking tussen autofagie en mTOR. Dit zijn ontstekingsreacties. Zo blijkt uit een onderzoek met mensen met astma en muizen met een luchtwegallergie dat mTOR juist minder geactiveerd is en er meer autofagie plaatsvindt bij deze proefpersonen/proefdieren dan bij gezonde mensen en muizen. Dit is volgens de onderzoekers te verklaren doordat de ontstekingsreacties die bij deze aandoeningen horen mTOR juist afremmen, waardoor er meer autofagie plaatsvindt.
Als dit klopt, dan lijkt het er dus op dat ontstekingsreacties mTOR belemmeren hun werk te doen, waardoor autofagie mogelijk gemaakt wordt. Dit is mogelijk te verklaren doordat autofagie ook een belangrijke rol speelt bij infecties en de werking van het immuunsysteem. Zo draagt autofagie bij aan het opruimen van schadelijke bacteriën, het opruimen van defecte celonderdelen die voor ontstekingsreacties kunnen zorgen en tevens houdt autofagie immuuncellen in balans.
Niet alleen voeding, maar ook de aanwezigheid van ontstekingsreacties spelen dus een rol in de wisselwerking tussen mTOR en autofagie.