Omdat uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat mensen met multiple sclerose (MS) meer ROS in hun lijf en hersenen hebben, ben ik me aan het verdiepen in deze ROS. ROS staat voor Reactive Oxygen Species, wat in het Nederlands reactieve zuurstofcomponenten betekent. Een teveel aan ROS wordt ook wel oxidatieve stress genoemd.

Er zijn verschillende soorten ROS, maar wat ze allemaal met elkaar gemeen hebben is dat ze snel chemische reacties aangaan met andere moleculen in het lijf, waardoor eiwitten, DNA en andere moleculen beschadigd kunnen raken.

Er zijn verschillende manieren waarop ROS in het lichaam tot stand komen. Eén manier vond ik zelf opmerkelijk: bij de energieproductie van lichaamscellen komen standaard ROS vrij. Mitochondriën, de energiefabriekjes van cellen, spelen hier een grote rol in.

Een mitochondrion is een onderdeel van een cel. Mitochondriën voorzien een cel van energie door zuurstof en glucose om te zetten in ATP. ATP is een afkorting voor het Engelse Adenosine triphospate (in Nederlands is dit: adenosinefosfaat) en voorzien de cellen van energie. Mitochondriën worden om die reden ook wel de energiefabriekjes van cellen genoemd. In één cel komen vaak meerdere mitochondriën voor. Hoe meer energie een cel nodig heeft, hoe meer mitochondriën het bevat. Zo bevinden zich ontzettend veel mitochondriën in hartspiercellen en hebben cellen die minder energie nodig hebben ook minder mitochondriën.   

Wanneer cellen te weinig zuurstof binnen krijgen, bijvoorbeeld door een beperkte bloedtoevoer, kunnen mitochondriën geen ATP produceren en kunnen cellen om die reden afsterven. (Aderverkalking is een bekende oorzaak van een verminderde bloedtoevoer, zoals ik eerder heb beschreven in dit artikel op darmrevolutie.nl.)

Bij het omzetten van zuurstof in energie, produceren mitochondriën standaard ROS als bijproduct. Dan kun je je afvragen of dat wel goed gaat, want de aanwezigheid van ROS kan leiden tot beschadiging van allerlei moleculen zoals eiwitten en DNA. Maar gelukkig is er een zogenaamd ROS opruimingssysteem werkzaam in dieren en ook in planten. Hierin spelen de antioxidanten een rol.

Zoals het woord het al zegt, zijn antioxidanten stofjes die ‘oxidatie’ tegen gaan, zij zijn in staat ROS op te ruimen. Antioxidanten zijn veelal enzymen. Enzymen zijn moleculen in organismen die in staat zijn andere moleculen af te breken of op te bouwen. Zo zijn er bepaalde typen enzymen die ROS afbreken (superoxide dismutase is hier een voorbeeld van), maar ook enzymen die juist ROS produceren (bijvoorbeeld de xanthine oxidase of de amine oxidase). Deze laatste enzymen vallen dan uiteraard niet onder de noemer ‘antioxidanten’. Beide soorten enzymen bevinden zich onder andere in de mitochondriën zelf.

Deze enzymen en andere soorten antioxidanten komen van nature in elk dier en plant voor om deze ROS te kunnen bestrijden. Maar veel planten bevatten ook antioxidanten die wij niet in ons lijf hebben, polyfenolen, vitamine C en carotenoïden. Daardoor wordt gedacht dat het eten van planten het aantal ROS vermindert. En mensen die veel groenten en fruit eten hebben inderdaad een lagere kans op kanker, hart- en vaatziekten en dementie. Ook blijkt uit onderzoek dat mensen die meer groenten en fruit eten, ook minder last hebben van oxidatieve stress dan mensen die minder groenten en fruit eten.

In een gezond organisme wordt ongeveer 1-3% van de zuurstof omgezet in ROS. En in gezond organisme worden deze ROS tijdig opgeruimd door antioxidanten. Er is dan een balans tussen het aantal ROS en het aantal opruimers. Maar wanneer er meer ROS wordt aangemaakt en dit niet goed wordt opgeruimd, dan is er sprake van oxidatieve stress.

Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat oxidatieve stress een rol speelt bij de progressie van MS en dat is iets wat ik natuurlijk ten alle tijde wil voorkomen. Ik ben nu medicatievrij en dat wil ik graag zo houden. Mijn MS is nu stabiel en dat wil ik ook graag zo houden. Ik zou het nog fijner vinden als de laesies die ik al heb, ook nog verdwijnen, maar dat is nog de vraag of dat gaat lukken.

Omdat ik dus graag stabiel wil blijven, zal ik in volgende blogs opzoek gaan naar meer mogelijke oorzaken van een teveel aan ROS en/of een minder goede werking van het ROS opruimingssysteem. Met het eten van voldoende fruit en groente voor de nodige antioxidanten ben ik in ieder geval al goed op weg.

Bronnen

Alissa, E.M. & Ferns, G.A. (2017). Dietary fruits and vegetables and cardiovascular diseases risk. Critical Reviews in Food Sciences and Nutrition 57(9), 1950-1962.

André, C.M., Larondelle, Y. & Evers, D. (2010). Dietary Antioxidants and Oxidative Stress from a Human and Plant Perspective: A Review. Current Nutrition & Food Sciences 6, 2-12.

Aon, M.A., Cortassa, S. & O’Rourke, B. (2010), Redox-optimized ROS balance: A unifying hypothesis. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Bioenergetics 1797 (6-7), 865-877.

Bachetti, T., Turco, I., Urbano, A., Morressi, C. & Ferretti, G. (2019). Relationship of fruit and vegetable intake to dietary antioxidant capacity and markers of oxidative stress: A sex-related study. Nutrition 61, 164-172.

Hughes, T.F. et al. (2010). Midlife Fruit and Vegetable Consumption and Risk of Dementia in Later Life in Swedish Twins. The American Journal of Geriatric Psychiatry 18(5), 413-420.

Key, T.J. (2010). Fruit and vegetables and cancer risk. British Journal of Cancer 104, 6-11.

Kirkinezos, I.G. & Moraes, C.T. (2001). Reactive oxygen species and mitochondrial diseases. Seminars in Cell Developmental Biology 12, 449-457.

Ohl, K., Tenbrock, K.  & Kipp, M. (2016). Oxidative stress in multiple sclerosis: Central and peripheral mode of action. Experimental Neurology 277, 58-67.

Tavassolifar, M.J., Vodjgani, M., Salehi, Z. & Izad, M. (2020), The Influence of Reactive Oxygen Species in the Immune System and Pathogenesis of Multiple Sclerosis. Autoimmune Diseases 2020: 5793817.